Ορεινή Αρκαδία: Στη ρωγμή του χρόνου

ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Κείμενο: Γιάννης Μαντάς *
Φωτογραφίες: Παναγιώτης Σαρρής

Πετρόκτιστα χωριά, πλούσια τρεχούμενα νερά, ιστορικά μοναστήρια, βραβευμένα μονοπάτια, ζεστοί ξενώνες, πέτρινα γεφύρια, μακραίωνες παραδόσεις. Η ορεινή Αρκαδία σε καλεί να γίνεις πρωταγωνιστής σε ένα σκηνικό χειμερινής απόδρασης.

Η ζεστασιά που αποπνέει η Στεμνίτσα φαίνεται από μακριά

Ορεινή Αρκαδία, ένα όνειρο χειμερινής απόδρασης που μπορείς όχι απλά να ονειρευτείς μα να το ζήσεις ως πρωταγωνιστής. Με την αναβάθμιση της οδικής σύνδεσης από το λεκανοπέδιο μέχρι την Τρίπολη (η πύλη, ουσιαστικά, για την περιήγησή μας), τα ορεινά της Αρκαδίας έχουν έρθει ακόμη πιο κοντά· μόνο η αφορμή λείπει για το ταξίδι, και στην Αρκαδία υπάρχουν άφθονες...

«Τολέδο της Ελλάδας» την είπαν· είναι η γλυκιά Καρύταινα

Από την πρωτεύουσα Τρίπολη, η διαδρομή μάς οδηγεί αρχικά προς τα βορειοδυτικά, προς το Μαίναλο. Το χωριό Κάψια με το περίφημο σπήλαιο αξίζει ασφαλώς μια επίσκεψη, όπως και το Λεβίδι, ονομαστό για τις ταβέρνες του και στάση απαραίτητη για όσους εκτιμούν τα κρεατικά (κυρίως).

Νεροτριβή στο Μουσείο Υδροκίνησης

Η γειτονική Βυτίνα είναι ένα από τα χωριά που πρώτα άρχισαν να αναπτύσσονται τουριστικά και να συμπαρασύρουν ανοδικά ολόκληρη την ευρύτερη περιοχή. Δημοφιλές ορμητήριο για το Μαίναλο, η Βυτίνα καμαρώνει για τον ναό του Αγίου Τρύφωνα, από τοπικό μαύρο μάρμαρο και το ντόπιο μέλι από τα δάση κεφαλληνιακής ελάτης και τον... Δρόμο της Αγάπης, έναν υπέροχο «δενδροσκέπαστο» δρόμο στην εμπασιά του οικισμού. 

Μαγούλιανα και λίμνη Λάδωνα

Πολύ κοντά στη Βυτίνα βρίσκεται και το μοναστήρι της Κερνίτσας, στην είσοδο του φαραγγιού του Μυλάοντα.

Το γεφύρι του Ατσίχολου, πνιγμένο στη βλάστηση

Μια μικρή «παρέκκλιση» από το κεντρικό επαρχιακό δίκτυο μας φέρνει στα Μαγούλιανα, το χωριό με το μεγαλύτερο υψόμετρο στην Αρκαδία (στα 1.367 μ.) και λίγο μετά, στο μικρό χωριό Λάστα βρίσκουμε το καφενεδάκι-self service: μπαίνεις, φτιάχνεις τον καφέ σου, παίρνεις λουκουμάκι, πλένεις φλιτζάνι και μπρίκι, και φεύγοντας αφήνεις (εκτός του προαιρετικού... οβολού) το μαγαζί όπως ακριβώς το βρήκες.

Στη Μονή Κερνίτσας

Στο Βαλτεσινίκο, αντίθετα, θα δεις όπως άφησαν οι μοναχοί το εγκατελειμμένο σήμερα μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, σκαλισμένο στα σπλάχνα των βράχων. 

Στην Αρκαδία ο άνθρωπος έχει εξ αρχής του χρόνου μάθει να συνυπάρχει με το απαιτητικό τοπίο· ενίοτε και να το διαμορφώνει, σε μια ώθηση εννοούμενη και ήπια παρεμβατική ανθρώπινη δραστηριότητα.

Η τεχνητή λίμνη του Λάδωνα και το φράγμα της ΔΕΗ

Στα Λαγκάδια λοιπόν οι κάτοικοι επέλεξαν να χτίσουν το χωριό τους πάνω σε πλαγιά με κλίση έως και 70%· ήταν βέβαια και ξακουστοί μάστορες της πέτρας, γνωστοί και περιζήτητοι πολύ πιο πέρα από τον Μοριά, οπότε ό,τι βλέπουμε στο χωριό και φαντάζει «άθλος» θα ήταν μάλλον παιχνιδάκι για εκείνους.

Μετά τα Λαγκάδια, ακόμα ένα υπέροχο παράδειγμα ανθρώπινης «παρέμβασης» στη φύση είναι η τεχνητή λίμνη Λάδωνα. Το πετρογέφυρο της Κυράς (13ος αι.) βυθίζεται σχεδόν ολόκληρο στα νερά, σε εποχή που αφθονούν, και ξεσκεπάζεται ξανά σαν τα νερά χαμηλώνουν...

Δημητσάνα και Λούσιος

Σαν να μην πέρασε μια μέρα στο σοκάκι της Δημητσάνας..

Πίσω στα Λαγκάδια, κι από ‘κεί προς το φαράγγι του Λούσιου και τα χωριά γύρω από τον ονομαστό ποταμό. Και πρώτο απ’ όλα η ιστορική Δημητσάνα, μεγάλη προσωπική αδυναμία του γράφοντος, μα και αντικειμενικά ένα από τα ομορφότερα χωριά μας. Και από τα πολύ λίγα που είναι χτισμένα πάνω σε κορυφογραμμή, με τρόπο που να «μοιράζεται» σχεδόν ανάμεσα σε δύο αντίθετες πλαγιές.

Σήμα-κατατεθέν της Δημητσάνας, το περίφημο ρολόι της

Η Δημητσάνα έμελλε να γίνει πασίγνωστη όταν κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του ‘21 υπήρξε το μέγα εργαστήρι παραγωγής μπαρούτης. «Μπαρούτι είχαμε», διαβεβαιώνει ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του, «...έκαμνεν η Δημητσάνα». Και το «έκαμνεν» στους οργανωμένους μπαρουτόμυλους που δούλευαν ασταμάτητα χάρη στα πλούσια νερά του Λούσιου.

Σήμερα η σπουδαία εκείνη παράδοση «διατηρείται» στο Μουσείο Υδροκίνησης, λίγο έξω από το χωριό, όπου ένας παλιός μπαρουτόμυλος τίθεται ακόμη σε λειτουργία. Το ίδιο το χωριό είναι ένας υπέροχος πετρόκτιστος οικισμός, με ωραία παλιά σπίτια και καλοδιατηρημένα καλντερίμια.

Ενα απ’ αυτά οδηγεί μέχρι την περίφημη Βιβλιοθήκη (1764), με τη δική της ιστορία πριν και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης... Πολύ κοντά στη Δημητσάνα είναι η μικρή Ζάτουνα, που υπήρξε τόπος εξορίας του Μίκη Θεοδωράκη (λειτουργεί και μουσείο). 

Βρισκόμαστε ουσιαστικά πάνω από τον Λούσιο, το ποτάμι που διασχίζει το ομώνυμο φαράγγι και μαζί του διατρέχει τις σελίδες της Ιστορίας,  χάρη στα ονομαστά μοναστήρια του. Πιο κοντά στη Δημητσάνα είναι η Μονή Αιμυαλών (16ος αι.) με τον επίσης ιστορικό «ληνό» (πατητήρι) των Κολοκοτρωναίων. Για μάλλον ακατανόητους λόγους, η μονή δεν αποτελεί στάση των οργανωμένων τουρ που έρχονται στον Λούσιο· μην κάνεις το ίδιο λάθος!

Η Μονή Τιμίου Προδρόμου, ένα με τα βράχια

Η Νέα Μονή Φιλοσόφου είναι αρκετά πιο δημοφιλής, και αρκετά... νεότερη (17ος αι.) από την Παλαιά Μονή Φιλοσόφου (963) όπου καταλήγει το μονοπάτι που ξεκινά από τον περίβολο της μονής. Οι δύο τους βρίσκονται στα δυτικά του Λούσιου, ενώ στα ανατολικά του είναι που ορθώνεται το πιο ονομαστό απ’ όλα τα μοναστήρια της περιοχής, η Μονή Τιμίου Προδρόμου, σαν ένα ακόμη «Μετέωρο» στην καρδιά της Πελοποννήσου.

Στεμνίτσα εσύ σούπερ σταρ

Ανακαινισμένο αρχοντικό στη Στεμνίτσα 

Και επιτέλους στη Στεμνίτσα: μαζί με τη Δημητσάνα, τα δύο ακριβά πετράδια της ορεινής Αρκαδίας, χωριό που θα έπρεπε να φιγουράρει σε όλα τα διεθνή Top-10 παραδοσιακών οικισμών. Δαιδαλώδη στενορύμια, διώροφα και τριώροφα αρχοντικά, ζεστή ατμόσφαιρα, μνημεία σαν την Παναγιά τη Μπαφέρω (17ος), μουσεία σαν το Λαογραφικό με 11 αίθουσες και 4 ορόφους, και τη Σχολή Αργυροχρυσοχοΐας που επιμένει να μεταφέρει τη μακραίωνη τοπική γνώση σε νέους ανθρώπους με όρεξη και πλεόνασμα δημιουργικότητας. 

Από εδώ ξεκινά και το Menalon Trail, το πρώτο μονοπάτι στην Ελλάδα που έλαβε επίσημη πιστοποίηση από την ERA (Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Πεζοπορίας, με τρία εκατομμύρια μέλη). «Πιστοποιημένο» θα πει πως πληροί κριτήρια όπως εναλλαγές φυσικού τοπίου, σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος, βιοποικιλότητα, καλή κατάσταση διαδρομής, χώροι ξεκούρασης, και ύπαρξη τουριστικής υποδομής και υγείας στους γύρω οικισμούς. 

Είναι ένα από τα 2 πιστοποιημένα μονοπάτια στη χώρα (και 12 στην Ευρώπη), διασχίζει 75 χλμ. και ακολουθώντας τις 8 συνολικά διαδρομές του περνάς από Στεμνίτσα, Δημητσάνα, Ζυγοβίστι, Ελάτη, Βυτίνα, Νυμφασία, Μαγούλιανα, Βαλτεσινίκο και Λαγκάδια. 

«Σπιτοσκέπαστη» καμάρα στην Καρύταινα

Φτάνοντας στα νότια της ορεινής Αρκαδίας, δεν νοείται να μην υπάρξει επίσκεψη στην Καρύταινα, ένας υπέροχος οικισμός με Ιστορία όπου μπλέκονται Βυζαντινοί και Φράγκοι, οπλαρχηγοί του ‘21 αλλά και η σύγκρισή του με το... Τολέδο της Ισπανίας.
Από εδώ είσαι πολύ κοντά στην αρχαία Γόρτυνα και στο γεφύρι του Ατσίχολου, μισοσκεπασμένο από τη βλάστηση, ενώ περίπου 32 χλμ. νοτιότερα, στη Βάστα, θα δεις την περίφημη εκκλησία της Αγίας Θεοδώρας, με τα 17 δέντρα φυτρωμένα στη στέγη της εκκλησιάς. Θαύμα; Ποιος ξέρει· το μόνο σίγουρο είναι πως η ορεινή Αρκαδία είναι έτσι κι αλλιώς γεμάτη από δαύτα.

http://www.thetravelbook.gr/article.asp?catid=30842&subid=2&pubid=65093333